ÇOCUKLARDA KEKEMELİK VE TEDAVİSİ
Uzman Psikolog Büşra Dumanlı
Ses, hece ve sözcüklerle uzatmalar, tekrarlar veya duraklamalarla ortaya çıkan konuşmanın akıcılığının bozulmasına “kekemelik” denir. Kişinin konuşma güçlüğüne korku, endişe/ kaygı duyguları ve bunlara beden dilinin de eklenmesiyle oluşur.
Çocukluklarda aşırı korkma,fiziksel veya psikolojik şiddete maruz kalma durumlarında kekemeliği sıklıkla gözlemlemekteyiz. Ayrıca bir diğer belirgin özellik ise, kekemelik şikayetiyle gelen kişilerde öfke duygusunun ifade edilememesidir. Çocuk ve ergen dönemlerinde korku, öfke, suçluluk duyguları olan kişilerde daha sıklıkla rastlanır ve kimi zaman okulda akran grupları arasındaki çatışmalardan kaynaklı olduğu veya olan durumu tetiklediği görülmektedir. Çocukluk dönemi fiziksel, duygusal, cinsel istismara maruz kalmak kekemeliğin sebepleri arasında görülebilirken, utanç duygusu ise kekemeliği sürdüren durumlar arasında yer almaktadır.
-Kekemelik Sıklıkla Hangi Yaşlarda Ortaya Çıkar?
Kekemelik, dil gelişiminin erken dönemlerinde (2-6 yaş) ortaya çıkar. Tabiki nadiren de olsa yetişkinlikte de ortaya çıktığı görülebilmektedir. Cinsiyet açısından ise, erkek çocuklarda kız çocuklara göre daha sık görülmekte olup, kekemeliğin şiddeti ve sürekliliği de kız çocuklarında daha fazladır.
Kekemeliğin Nedenleri
Kekemeliğin nedenleri ile ilgili birçok görüş bulunmaktadır. Ancak başlı başına tek bir sebebe bağlamak mümkün değildir. Genel olarak nedenlere bakacak olursak;
-Yapısal Nedenler
Bedensel, nörolojik veya fizyolojik bir nedene bağlı olmasıdır. Kişi de, kekemeliğe yönelik bir yatkınlığın olduğu ve çevresel faktörlerinde bu yatkınlığı tetiklediği şeklindedir.
-Öğrenilmiş Davranış
Bazı çalışmalar, kekeme olanlarla olmayanlar arasında, fiziksel, sağlık, kalıtım açısından bir farklılık olmadığını göstermektedir. Kekemeliğin öğrenilen bir davranış olduğu görüşündedir. Örneğin, anne kekeme ise çocuğun anneyi model alması ve kekelemesi gibi.
-Çevresel Nedenler
2-6 yaş arası çocuğun düşünme hızı sözcükleri çıkarabilme hızına göre daha fazladır. Bu nedenle çocuk “normal” olarak bir kekemelik dönemi yaşar. Bu döneme özgü görülen geçici kekemelik, dil gelişiminin doğal sonucu olarak görülebilir. Çocuk, bu durumun farkında olmadan duraklar, tekrarlar yapar. Çevrenin bu durumu çocuğun konuşmalarını düzeltmesi, baskıcı tutumu, çocuğun dikkatinin konuşması üzerine çekilmesine neden olur. Çocuğun yaşadığı bu doğal olağan dönemde, konuşmasının kekemelik olarak etiketlenmemesi oldukça önemlidir.
- Akran Grupları Arasındaki Çatışmalar
Akran grupları ile yaşanan çatışmalar, bu çatışmalar esnasında çocuğun veya ergenin duygularını ifade edememesi sonrasında açığa çıkan kekemelik ve sonrasında çocuk veya ergenin utanç duyması şeklinde gelişen durumlardır.
-Travmatik Yaşantılar
Fiziksel, duygusal, cinsel istismara maruz kalmak, sonrasında yaşanan korku, öfke, suçluluk duyguları da kekemeliği tetikleyebilen önemli ve yadsınamayacak nitelikte sebepler arasındadır.
Tedavi
Bu dönemde aile ile işbirliğinin kurulması oldukça önemlidir. Çocuğun konuşmasının düzeltilmesi, ailenin baskıcı tutumu (zorlama, utandırma, doğruyu söylemesi konusunda ısrarcı yaklaşım) bunun yanı sıra çevre/akranlar tarafından alay edilmesi gibi durumlara yönelik aileye gerekli bilgilerin verilmesi önemlidir. Varsa çocuğun travmatik yaşantılarının belirlenmesi ve bu yaşantıların psikoterapi ile çalışılması da tedavinin en önemli parçalarındandır. Bunların yanı sıra artı bir tedavi şekli ise, konuşma terapistleri tarafından özel konuşma terapisinin uygulanması şeklindedir.
